Bij een aantal van onze meubelen wordt gebruik gemaakt van scharnieren. De kasten Leon en Nicole hebben deuren waarvoor scharnieren moeten gemonteerd, de minibieb Libros heeft een deurtje en tv-meubel Jordi heeft een klep die scharniert. Dat geldt ook voor de tv-meubels Astor en Javier, al is dit een ander soort klep. Waar moet je rekening mee houden als je een passend scharnier uitzoekt?
Hieronder een aantal mogelijkheden en tips voor montage.Een goed adres voor aanschaf en advies is meubelbeslagonline.nl.
Algemene tips
Welk scharnier kies je voor welke toepassing? Even kort door de bocht: als het scharnier (of de knoop van het scharnier) gezien mag worden, dan is een gewoon of messing scharnier of een pianoscharnier een optie. Deze scharnieren zijn eenvoudig te monteren, maar bieden nauwelijks mogelijkheid tot nastellen. Voor het gewone of messing scharnier geldt dan nog dat het idealiter moet worden ingelaten of uitgehakt; een precies karweitje met een beitel en/of bovenfrees.
Als je de scharnieren niet wilt zien, dan kies je voor het zgn. keukenscharnier of potscharnier. Voor deze scharnieren moet met een speciale boor een gat worden geboord waar de ‘pot’ wordt in gestoken. Deze scharnieren zijn vaak in drie richtingen na te stellen.
Ten slotte de klepscharnieren. Deze zijn speciaal ontwikkeld voor meubelkleppen, zowel naar boven als naar onderen openend.
Messing scharnier
Messing scharnier. Dit is een elegante oplossing voor meubeldeuren. De knoop (het draaipunt waar het asje zit) is wel in het zicht, maar dat is bij deze bescheiden scharnieren niet zo’n bezwaar. Een voordeel van deze scharnieren is verder dat de deur 180 graden open kan. Als vuistregel neem je tot 60 cm deurhoogte twee scharnieren en voor elke extra 60 cm één erbij (dus 3 voor 120 cm etc). Idealiter verzink je de scharnieren door een sparing van zo’n 1 a 2 mm uit te hakken in het hout. Dat geeft ook veel meer stevigheid.
Als je deur 18 mm dik is zou het blad van je scharnier 20 mm moeten zijn, de knoop steekt 2 mm uit. Als je een messing scharnier gaat aanschaffen: voor een scharniermaat wordt de hoogte x de uitgeklapte breedte gerekend. Dus voor een scharnier met een gewenst blad van 20 mm dus b.v. 60(H) x40 (2x blad) mm.
Voordelen
- elegante uitstraling
- niet snel scheef
- grote openingshoek
- niet duur
- relatief makkelijk monteren
- klassieke uitstraling
Nadelen
- niet na te stellen
- Foutjes bij het monteren zijn niet makkelijk te herstellen
- deur blijft bij openen niet in het vlak (een probleem als je twee kasten tegen elkaar aan wilt zetten)
- klassieke uitstraling
Messing scharnier inliggend
Als het goed is steekt de knoop (het draaipunt) 2 a 3 mm uit. De hangnaad is 1 a 2 mm. Corrigeren kan door dieper uitsteken of juist opvullen met papier, karton of fineer. De deur ligt tussen de zijwanden. Eventuele planken liggen deurdikte terug, bodem eventueel ook.
Teken m.b.v. het scharnier met een scherp potlood of mesje waar de sparingen voor het scharnier komen. Wanneer je de deur tegen de zijwand aanschuift (hou aan onder en bovenkant van de deur een gelijke ruimte voor vrijloop) dan klopt het altijd, ook met meerdere scharnieren .
Blijf eerst 2 mm binnen de lijntjes. Als de sparing is uitgestoken met een beitel of gefreesd (ongeveer 1,5 mm diep) steek je de laatste stukjes weg. Steeds met het scharnier blijven passen! Bedenk dat je altijd nog kunt wegsteken maar niets bijsteken.
Messing scharnier opliggend
Ik heb het plaatje een kwartslag naar rechts gedraaid zodat je kan zien waar de knoop nu zit.
De deur ligt voor de zijwanden en soms ook voor de bodem. Als het goed is steekt de knoop (het draaipunt) weer 2 a 3 mm uit. De hangnaad is 1 a 2 mm. Corrigeren kan door dieper uitsteken of juist opvullen van de sparing met papier, karton of fineer.
Teken m.b.v. het scharnier met een scherp potlood of mesje waar de sparingen voor het scharnier komen. Wanneer je de deur tegen de zijwand aanschuift (hou aan onder en bovenkant van de deur een gelijke ruimte voor vrijloop) dan klopt het altijd, ook met meerdere scharnieren .
Blijf eerst 2 mm binnen de lijntjes. Als de sparing is uitgestoken met een beitel of gefreesd (ongeveer 1,5 mm diep) steek je de laatste stukjes weg. Steeds met het scharnier blijven passen! Bedenk dat je altijd nog kunt wegsteken maar niets bijsteken.
Pianoscharnier
Pianoscharnier. De meest eenvoudige oplossing. De knoop (het draaipunt waar het asje zit) is wel in het zicht maar je hoeft bij deze scharnieren niets in te hakken of te frezen. Je kunt het scharnier eenvoudig op deur en kast wand schroeven. Een voordeel van deze scharnieren is verder dat de deur 180 graden open kan, net als bij het messing scharnier. Pianoscharnieren koop je op een vaste lengte of op de rol(!). Zaag met een ijzerzaagje de juiste maat af (deurmaat min iets ruimte aan onder en bovenkant, zeg 10 mm) Wij gebruiken het pianoscharnier bij minibieb Libros (ook omdat het minder inregent).
Montage als messing scharnier, maar zonder inhakken, zie afbeeldingen hierboven.
Voordelen
- makkelijk monteren
- niet snel scheef
- grote openingshoek
- klassieke uitstraling
Nadelen
- niet na te stellen
- Foutjes in het meubel zijn niet te camoufleren
- deur blijft bij openen niet in het vlak (een probleem als je twee kasten tegen elkaar aan wilt zetten)
- klassieke uitstraling
Keukenscharnier of potscharnier
Keukenscharnier of potscharnier. Zoals de naam al zegt; worden veel gebruikt in keukens. Logisch want ze besparen ruimte en zijn in drie richtingen na te stellen. Ze besparen ruimte omdat ze de deur laten ‘draaien in het vlak’ wat betekent dat ze niet naar buiten klappen en je dus een wand kan maken met meerdere voorliggende deuren naast elkaar met alleen een (hang)naad van 2 of 3 mm.
Toepassingen
Ze zijn in verschillende openingshoeken te krijgen. Houd daar rekening mee als je een keuze maakt.
Er zijn eigenlijk zoveel mogelijkheden in toepassing en eigenschappen dat je je als hobbyist eigenlijk altijd moet laten adviseren over het voor jouw toepassing meest passende scharnier. Voor de specifieke toepassing in onze ontwerpen geven wij natuurlijk aan wat je het beste kan gebruiken.
Voordelen
- 3-D nastelbaar!
- deur draait binnen het vlak
- makkelijk monteren als je de potboor/tonboor hebt
- niet snel scheef
- laatste stukje zelfsluitend mogelijk
- onzichtbaar van buiten
Nadelen
- moeilijker te ‘doorgronden’
- speciale potboor/tonboor noodzakelijk voor montage
- groter ‘lelijk’ deel in de kast
- klassieke uitstraling
Keuken scharnier inliggend
Inliggend of indek wil zeggen dat de deur tussen de zijwanden hangt
Het keukenscharnier bestaat uit twee delen: het scharnier en het ‘plaatje’. Het plaatje wordt op de zijwand gemonteerd, het scharnier op de deur. Om het scharnier te monteren moet een gat worden geboord in de deur waarin de ‘pot’ van het scharnier wordt gestoken. Standaardmaat van het gat: 35 mm.
Op het plaatje hierboven is de deur transparant gemaakt zodat je ziet waar de pot zit.
En hier het 3-D overzicht. Er zijn diverse goede fabrikanten die hun eigen modellen hebben maar het basisprincipe van los scharnier en plaatje is overal hetzelfde.
De fabrikant levert ook de montage aanwijzingen.
Keukenscharnier opliggend
Opliggend of voorliggend of opdek wil zeggen dat de deur voor de zijwanden hangt.
De vorm van het scharnier is anders dan bij het inliggende scharnier, veel rechter want het hoeft de deur nier om de zijwand te zwaaien.
Ook hier is op het plaatje de deur weer transparant gemaakt zodat je kan zien waar de pot zich nu bevindt.
Ook hier weer een 3-D plaatje voor het overzicht. Het spreekt eigenlijk voor zich.
Klepscharnier
Klepscharnier. Voor het gebruik van een klep zijn speciale scharnieren ontwikkeld. Bij een klep kun je trouwens nog onderscheid maken tussen een klep die naar boven en naar onder opent. Naar boven zoals bij sommige keukenbovenkastjes (en onze tv-meubels met lift Astor en Javier hoewel dat eigenlijk naar boven openende voorliggende deuren zijn), naar onderen zoals bij een ouderwets secretaire (en ons tv-meubel Jordi).
Toepassing
In veel gevallen kun je een gewoon messing scharnier of pianoscharnier toepassen. Daar waar de klep naar boven opent is vaak een keukenscharnier een goede optie.
Voor een klep die naar beneden opent zijn er speciale scharnieren met speciale eigenschappen: ze lijken een beetje op de keukenscharnieren die je moet inboren en die 3-D nastelbaar zijn. En, minstens even belangrijk: ze draaien weer in het vlak wat in dit geval betekent dat een klep in gesloten toestand voorliggend kan zijn (ten opzichte van de onderplank) en in geopende toestand precies in het verlengde ligt van die onderste plank.
Bovendien liggen deze scharnieren helemaal verzonken in klep en kast zodat ze geen obstakel vormen in het werkvlak/bergvak.
Klepbeslag
Een klep die naar boven opent blijft niet vanzelf in geopende toestand staan, daarvoor heb je ondersteuning van speciaal klepbeslag nodig. Omdat wij geen meubels hebben waar dit van toepassing is (bij tv-meubels Astor en Javier volstaan gewone scharnieren en duwt de tv-lift de klep omhoog) ga ik hier verder niet op in maar hier vind je een aantal voorbeelden.
Ook voor de klep naar onderen kun je beter een ‘armpje’ gebruiken om de klep in de horizontale stand (90 graden) te ondersteunen. Er zijn weer diverse uitvoeringen, elk met eigen prijs en eigenschappen. Let vooral op de maximale binnenmaat van de kast waarin het beslag wordt gemonteerd!
Andere factoren om op te letten: welk klepgewicht kan het beslag hebben, en extra functies als dicht houden in gesloten toestand en een -instelbare- rem bij openvallen van de klep. Voorbeelden ook via de link hierboven.
Voorbeeld
Ik was begonnen een en ander uit te tekenen maar de volgende twee filmpjes die ik op internet vond zijn eigenlijk duidelijker dan ik kan tekenen: over klepbeslag en over klepscharnieren. Let op, het zijn voorbeelden, er is van alles te krijgen in uiteenlopende prijzen en toepassingen.
Voordelen
- 3-D nastelbaar!
- klep draait binnen het vlak
- makkelijk monteren als je de potboor/tonboor hebt
Nadelen
- moeilijker te ‘doorgronden’
- potboor/tonboor noodzakelijk voor montage
